Çalışanların işverenlerine bağlılığına göre ödenen yıpranma ödenekleridir. İş ortamlarında olmanıza karşı genel olarak kıdem tazminatı hakkında bilgi almak ve hangi konularda hak edeceğiniz konusunda bilgi sahibi olmak son derece önemlidir. Bu noktada kıdem tazminatı hakkında gerekli bilgileri ele alacağız.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı kanunlar tarafından belirlenen asgari çalışma sürelerini dolduran işçilerin, iş sözleşmelerinin kanunda belirlenmiş nedenlere göre son bulması durumunda işçiye kıdem ve ücret dikkate alınarak ödenir. Özellikle istihdam daraldığı dönemlerde ya da ekonomik kriz durumlarında işten çıkarılmalar nedeniyle işçilerin uğradığı sebeplerden dolayı minimum seviyeye indirilir. 4857 sayılı iş kanunundaki 2. Maddeye göre işçi sayılan bireyler iş sözleşmesine bağlı kişiler kıdem tazminatını alabilir. Bu noktada iş sözleşmesinin hangi durumlarda sonra erdiği, yasada yer alan hallerin varlığını ve belirli kıdeme sahip olan bireylere kıdem tazminatı ödenir.

Kıdem Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?

Kıdem tazminatı hükümlülüklerine göre iş kanunundaki 14. Maddesinin detaylarına bakmak gerekiyor. Özellikle 4857 sayılı iş kanununda, çalışan bireylerin kıdem tazminatı alabilmesi için ilk olarak işçi olarak isimlendirilen ve buna ek olarak işverene bağlı olarak minimum 1 yıl çalışmış olması gerekmektedir.

Bu kapsamda aynı işverenin bir şirketinde 5 yıl, diğer şirketinde ise 2 yıl çalışma süresi olan çalışan bireylerin alacakları kıdem tazminatları hizmet sürelerinin toplamı baz alınarak hesaplanır. Buna göre 1. Şirkette 5 yıl çalıştığı ve 2. Şirkette 2 yıl çalışması sebebiyle toplam alacağı kıdem tazminatı 7 yıl üzerinden hesaplanmaktadır.

Kıdem Tazminat davası Nasıl Açılır?

Kıdem tazminatı için dava açmadan önce arabuluculuk süresine başvuru yapılması gerekmektedir. Arabuluculuk süresinin sonra ermesinden sonra anlaşma sağlanmaması durumlarında yetkili mahkemeye başvuru yapılması gerekir. Buna ek olarak ikametgahın olduğu yerde ya da iş yerinin bulunduğu yerde iş mahkemelerine, iş mahkemesinin olmadığı bölgelerde ise asliye hukuk mahkemesine dava açılması gerekir.

Kıdem Tazminatı Davası Ne Kadar Sürer?

Kıdem tazminat davalarında ilk derece mahkemeleri yani uyuşmazlığın davayla çözümlenmesi aşamalarında gerçekleştirilen mahkemeler 4 ay ila 18 ay arasında sonuçlanmaktadır. Dava değer çerçevesinde istinaf ve temyiz aşamalarıyla birlikte 4 yıla kadar uzamaktadır. Bu noktada kıdem tazminat davasının süresi davalara göre değişiklik göstermektedir.

Kıdem Tazminat Tavan Sınırı Nedir?

Tavan kıdem tazminat miktarları yılda 2 kez ve 6 aylık dönemlerde gerçekleşmektedir. Bu kapsamda 2024 tavan kıdem tazminat miktarı şu şekildedir:

• 1 Temmuz 2024 – 31 Aralık 2024 kıdem tazminat miktarı 41,828,42 Türk lirasıdır

Kıdem Tazminat Zaman Aşımı Süresi Var Mı?

4857 sayılı iş kanun kapsamında 25.10.2017 tarihinde gerçekleşen düzenlemeyle birlikte biten iş sözleşmelerinde kıdem tazminat zaman aşım süreci 5 yıldır. Bu kapsamda çalışan bireylerin işten ayrılmaları sonrasında 5 yıl içinde kıdem tazminatıyla ilgili talep gerçekleştirebilirler. Kanunun yürürlüğe girdiği 25.10.2017 tarihinden önce iş sözleşmelerinden gelen tazminatlar kapsamında 10 senelik genel zamanaşımı süresi uygulanmaktadır.

Kıdem Tazminatı Hangi Durumlarda Hak Edilir?

Kıdem tazminatının hangi durumlarda hak edildiği herkes tarafından merak edilmektedir. Bu noktada çalışan bireyler kıdem tazminatını almaya hak kazanabilmeleri için gerekli şartları karşılamaları gerekir. Bu kapsamda:

• İşçi maaşı, fazla mesai alacaklarının ya da diğer alacaklarının ödenmesi ya da geç ödenmesi
• Çalışan bireyin işveren tarafından hakarete uğraması, taciz edilmesi ya da psikolojik baskı görmesi
• İş alanında mevcut yerinden daha uzak bir yere taşınmasın ya da çalışma saatlerinin olağan dışında değiştirilmesi gibi farklı çalışma koşullarında yer alan değişiklikler
• Askerlik görevi sebebiyle çalışanın işten ayrılması
• Evlilik sebebiyle kadın çalışanın 1 yıl içinde kendi arzusuna göre işten çıkması
• Malullük durumu oluşması
• Emeklilik hakkının elde edilmesi
• Çalışanın ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin sonlanması

Unutulmaması gereken en önemli konu ise iş kazası ya da farklı sebeplerden dolayı ölüm durumlarında kıdem tazminatları mirasçı tarafından talep edilebilir.

Hangi Durumlarda Kıdem Tazminatı Alınmaz

• İşçi kendi kusurları sebebiyle hastalanması ya da engelli durumuna düşmesi
• İşçinin tutuklanması ya da göz altına alınması
• Çalışan bireyin iş sözleşmesi yapılması sırasında sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli şartları ya da gerekli nitelikleri olmadığı halde bunun kendinde bulunduğunu idare etmesi ya da doğru olmayan bilgileri iş verene ileterek yanıltması
• Çalışan bireyin işverenden izin almadan ya da haklı nedene ihtiyaç duymadan 2 gün üst üste ya da 1 ay içinde 2 kez herhangi bir tatil günü dışında iş gününde ya da 1 ay içinde 3 işgünü işe gelmemesi
• Çalışan bireyin kendi isteğine göre ya da ihmal sebebiyle iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi
• Çalışan bireyin iş yerinde 1 haftadan daha uzun süren çalışmasını engelleyecek, çalışandan kaynaklanan zorlayıcı sebebin olması