Kamu sektöründe farklı istihdam modelleri bulunmaktadır ve bu modellerden biri de 4B personel statüsüdür. Özellikle kamu kurumlarında çalışmak isteyen vatandaşların sıkça karşılaştığı bu terim, birçok kişi tarafından merak edilmektedir. Bu rehberde, 4b personel nedir?, 4b personel maaşları ne kadar?, 4b personel alımı nasıl yapılır? gibi sorulara detaylı yanıtlar verecek, ayrıca 4b, 4c ve 4d personel arasındaki temel farklar üzerinde duracağız. İşte ayrıntılar!

4B Personel Nedir?

4B personel nedir sorusu, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışmak isteyen bireylerin en çok araştırdığı konulardan biridir. 4B statüsü, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (B) bendi kapsamında sözleşmeli olarak çalışan personeli ifade eder. Bu kapsamda görev yapan kişiler, memur statüsünde olmamakla birlikte devletle belirli süreli veya belirsiz süreli sözleşme imzalayarak çalışırlar.

4b personel ne demek? Aslında bu, devlet memuru gibi sabit bir kadroya sahip olmayan ancak kamu hizmetlerini yürüten sözleşmeli çalışan anlamına gelir. Yani, 4b personeller, kadrolu değil, ancak devlet güvencesi altında sözleşmeli olarak çalışan kişilerdir.

4B Personel Alımı Nasıl Yapılır?

4b personel alımı genel olarak ÖSYM tarafından yapılan KPSS (Kamu Personeli Seçme Sınavı) puanına dayalı olarak gerçekleştirilir. KPSS tercih dönemlerinde çeşitli bakanlıklar, üniversiteler, hastaneler ve diğer kamu kurumları, ihtiyaç duydukları pozisyonlar için 4b sözleşmeli personel ilanı yayınlamaktadır.

Başvuru yapacak adayların:

• KPSS puanı almış olması,

• İlan edilen pozisyona uygun mezuniyet şartlarını taşıması,

• Aranan nitelikleri sağlaması gerekir.

Ancak bazı durumlarda, kurumlar özel mülakat yaparak alım gerçekleştirebilir. Özellikle sağlık ve bilişim gibi alanlarda, ek yeterlilikler ve tecrübeler ön plana çıkmaktadır.

4B Personel Maaşı Ne Kadar?

4b personel maaşı, çalışılan kuruma, pozisyona, eğitim durumuna ve hizmet yılına göre değişiklik göstermektedir. Ancak genel anlamda 4b maaşları, kadrolu memurların maaşlarına yakın seviyelerdedir. Fakat en önemli fark, maaş dışında verilen sosyal haklar ve özlük haklarıdır.

2025 yılı itibariyle ortalama 4b personel maaşları şu şekildedir:

• Ön lisans mezunu bir 4b personel: 28.000 – 35.000 TL aralığında,

• Lisans mezunu bir 4b personel: 32.000 – 39.000 TL aralığında,

• Teknik alanlarda çalışan uzman 4b personel: 37.000 TL ve üzeri maaş alabilmektedir.

Bu maaşlara ek olarak bazı kurumlar yemek, yol, giyecek yardımı gibi ek ödenekler de verebilmektedir. Ancak 4b personellerin kadrolu memurlara kıyasla bazı haklardan mahrum olması, maaşlarının genel anlamda daha düşük kalmasına neden olabilmektedir.

4B Personelin Hakları Nelerdir?

4b personel olarak çalışan bireyler, bazı sosyal haklara sahip olsalar da kadrolu memurlardan farklı uygulamalara tabi tutulmaktadırlar. Bu kapsamda 4b sözleşmeli personelin bazı temel haklarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Yıllık izin hakkı (hizmet süresine göre değişir)

• Doğum ve ölüm izni

• Hastalık izni

• Fazla mesai ücreti

• Emeklilik hakkı (prim gün sayısına göre)

Ancak bu personellerin tayin, görevde yükselme ve kadro güvencesi gibi konularda sınırlamaları mevcuttur. Bu nedenle 4B’den kadroya geçiş talepleri yıllardır kamu çalışanları arasında gündemdeki yerini korumaktadır.

Reklamcı Ne İş Yapar, Nasıl Olunur? 5 Adımda Reklamcı Rehberi

4B Personel Kadroya Geçebilir Mi?

Yıllar içinde çeşitli yasal düzenlemelerle 4b personelin kadroya geçişi zaman zaman mümkün hale gelmiştir. Özellikle 2023 yılında çıkarılan bazı torba yasalarla belirli kriterleri sağlayan 4b personeller, kadrolu memur statüsüne geçirilmiştir.

Ancak bu geçişler genellikle:

• Hizmet süresi (örneğin 3 yıl ve üzeri),

• Disiplin cezası bulunmaması,

• Çalışılan pozisyonun ihtiyaç kapsamında olması gibi şartlara bağlıdır.

Bu nedenle her 4b personelin otomatik olarak kadroya geçmesi mümkün değildir. Söz konusu bu durum, sürekli olarak takip edilmesi gereken bir süreçtir.

4B Personel Alımı Yapan Kurumlar

Kamu kurum ve kuruluşları, ihtiyaç duydukları alanlarda personel açığını kapatmak için farklı istihdam modellerine başvurmaktadır. Bunlardan biri olan 4B personel alımı, son yıllarda birçok kurum tarafından sıkça tercih edilen bir yöntem haline gelmiştir. Özellikle bazı bakanlıklar ve kamuya bağlı kurumlar, hem geçici ihtiyaçlarını karşılamak hem de belirli uzmanlık alanlarında esnek çalışma olanağı sağlamak amacıyla 4b statüsünde personel istihdam etmektedir.

4B personel alımı yapan kurumlar arasında öne çıkan bazı kuruluşlar şu şekildedir:

Sağlık Bakanlığı

Sağlık alanında hizmetin kesintisiz devam etmesi büyük önem taşıdığı için Sağlık Bakanlığı her yıl binlerce sözleşmeli personel alımı gerçekleştirmektedir. Bu alımların büyük bir kısmı 4b sağlık personeli statüsünde yapılmaktadır. Alım yapılan pozisyonlar arasında:

• Hemşire

• Ebe

• Acil tıp teknisyeni (ATT)

• Röntgen ve laboratuvar teknikeri

• Sağlık teknikeri

• Sağlık memuru gibi unvanlar yer almaktadır.

Bu pozisyonlara KPSS puanı esas alınarak merkezi yerleştirme yöntemiyle alım yapılır. Bazı durumlarda mülakat da yapılabilmektedir.

Milli Eğitim Bakanlığı

Milli Eğitim Bakanlığı da sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının yanı sıra destek personeli, hizmetli, memur, rehberlik ve psikolojik danışmanlık gibi alanlarda 4b personeli alımı gerçekleştirmektedir. Özellikle kırsal bölgelerde öğretmen açığının kapatılması amacıyla sözleşmeli öğretmen atamaları sıklıkla yapılmaktadır. Ayrıca okul idareleri, teknik personel ve temizlik görevlisi gibi pozisyonlarda da 4b personeller istihdam edilmektedir.

Üniversiteler

Türkiye genelindeki devlet üniversiteleri, her yıl belirli aralıklarla 4b sözleşmeli personel alımı yapmaktadır. Üniversitelerde çalıştırılan bu personeller, çoğunlukla aşağıdaki pozisyonlarda görev yapmaktadır:

• Büro personeli

• Tekniker

• Mühendis

• Hemşire

• Temizlik personeli

• Güvenlik görevlisi

Üniversiteler, ilanlarını kendi resmi internet siteleri ile Resmî Gazete üzerinden duyurmaktadır. Başvurular ise KPSS puanına göre değerlendirilmekte ve mülakat şartı genellikle aranmamaktadır.

Adalet Bakanlığı

Adalet hizmetlerinin yürütülmesinde büyük bir insan kaynağına ihtiyaç duyan Adalet Bakanlığı, özellikle zabıt katibi, mübaşir, hizmetli, infaz koruma memuru gibi alanlarda sözleşmeli personel alımı yapmaktadır. Bu kapsamda 4b statüsünde çalışan personeller, adliyelerde, cezaevlerinde ve diğer adli birimlerde görev almaktadır.

Adalet Bakanlığı’nın yaptığı sözleşmeli personel alımları genellikle hem KPSS puanı hem de uygulamalı sınav ya da mülakat sürecini kapsamaktadır. Özellikle zabıt katipliği için klavye sınavı şartı aranmaktadır.

Belediyeler ve İl Özel İdareleri

Yerel yönetimlerin hizmetlerini sürdürebilmesi için ihtiyaç duyduğu teknik ve idari personel, 4b sözleşmeli personel olarak istihdam edilmektedir. Özellikle büyükşehir belediyeleri, ilçe belediyeleri ve il özel idareleri, temizlik görevlisi, mühendis, mimar, tekniker, zabıta memuru gibi pozisyonlar için düzenli aralıklarla alım yapmaktadır.

Bu alımların büyük çoğunluğu KPSS puanına ya da kura çekimine dayalı olup bazı durumlarda adaylardan sözlü sınava katılmaları da beklenmektedir. Yerel yönetimlerin duyuruları, İŞKUR ve ilgili belediyenin internet sitesi üzerinden yayımlanmaktadır.

Bu kurumların yanı sıra aşağıdaki kamu kuruluşları da dönemsel olarak 4B personel alımı gerçekleştirmektedir:

• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı

• Gençlik ve Spor Bakanlığı

• Tarım ve Orman Bakanlığı

• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı

• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)

• Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü

• Gelir İdaresi Başkanlığı

Askerlik Şartı Olmayan İşler Nelerdir? Askerlik Şartı Aranmayan İlanlar

Söz konusu bu kurumların ilanları Resmî Gazete, ÖSYM, İŞKUR ve kamu personel alımı duyuru portalları üzerinden takip edilebilir. Adayların başvuru sürecinde dikkat etmeleri gereken en önemli hususlar arasında ilan metninde belirtilen özel nitelikler, başvuru tarihleri ve istenen belgeler yer almaktadır.

Sonuç olarak, kamu kurumlarında esnek ve sözleşmeli çalışma modelini temsil eden 4b personel statüsü, birçok kişi için önemli bir istihdam fırsatı sunmaktadır. Her ne kadar kadrolu memurlara göre bazı hak kısıtlamaları olsa da düzenli alımlar ve belirli şartlarda kadroya geçiş imkânı bu sistemi cazip kılmaktadır.