İşten kendi ayrılan işçi kıdem tazminatı alabilir mi sorusu, çalışanların en çok yanıt aradığı konular arasında yer alıyor. Özellikle uzun yıllar çalışan ve haklarını kaybetmeden işinden ayrılmak isteyenler için bu konu büyük önem taşıyor. Mevzuatta yer alan özel hükümler, bazı koşulların sağlanması durumunda işçinin kendi rızasıyla işten ayrılması halinde de kıdem tazminatı alma imkânı sunuyor. İşte bu konuya dair merak edilenler!

Kıdem Tazminatının Hukuki Dayanağı Nedir?

Kıdem tazminatına ilişkin haklar, 1475 sayılı Eski İş Kanunu’nun yürürlükte kalan 14. maddesi kapsamında korunuyor. Bu kanun maddesi, belirli koşulların yerine getirilmesi halinde, işçinin kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda da tazminat alabilmesini mümkün kılıyor. Ancak burada dikkat edilmesi gereken temel unsur, işçinin “haklı nedenlere” ya da “özel durumlara” dayanması gerektiğidir.

Özellikle emeklilik şartlarının tamamlanması, erkekler için askerlik görevi ya da kadınlar için evlilik sebebiyle işten ayrılma gibi nedenler bu kapsama giriyor.

Emeklilik Şartlarını Sağlayan İşçiye Kıdem Tazminatı Hakkı

Kıdem tazminatında en çok karşılaşılan durumlardan biri, emeklilik şartlarının sağlanması ile ilgilidir. Çalışan, emeklilik yaşına ulaşmamış olsa dahi gerekli sigortalılık süresi ve prim gün sayısını tamamlamışsa işyerinden ayrılarak kıdem tazminatını talep edebilir.

Bu durum genellikle “yaş hariç emeklilik şartlarının sağlanması” olarak tanımlanır. Ancak bu hakkı kullanabilmek için öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) “Kıdem Tazminatı Alabilir Yazısı” alınması gereklidir. Bu belge, hem işçinin hem de işverenin hukuki güvenliğini sağlar.

Sigorta Başlangıç Tarihi Tüm Süreci Etkiliyor!

Kıdem tazminatı hakkının kazanılmasında en belirleyici etkenlerden biri, çalışanın ilk sigorta giriş tarihidir. Bu nedenle işten kendi isteğiyle ayrılmadan önce sigorta başlangıç tarihi dikkatle kontrol edilmelidir.

SGK Uygunluk Yazısı Alınmadan İşten Ayrılmak Riskli Olabilir!

Kendi isteğiyle işinden ayrılarak kıdem tazminatı talep etmeyi planlayan çalışanlar için en önemli aşamalardan biri, SGK’dan alınacak olan “kıdem tazminatı alabilir” belgesidir. Bu yazı, kişinin emeklilik şartlarını tamamladığını resmî olarak belgeleyen bir evraktır.

Bu belge olmadan yapılan istifalarda, işveren kıdem tazminatı ödemek zorunda değildir. Çünkü işveren, çalışanın keyfi olarak işten ayrıldığını savunarak ödeme yapmayı reddedebilir. Bu nedenle:

• SGK yazısı alınmalı,

• İşten ayrılma dilekçesine eklenmeli,

• Mümkünse noter aracılığıyla işverene gönderilmelidir.

Tüm bu adımlar, hem yasal hakların korunması hem de ileride yaşanabilecek anlaşmazlıkların önlenmesi açısından son derece önemlidir.

İŞKUR’dan Hibe Desteği! 580 Bin TL'ye Varan Geri Ödemesiz Destek İçin Başvurular Başladı!

Hangi Durumlarda Kendi İsteğiyle Ayrılan İşçi Tazminat Alabilir?

1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükteki 14. maddesi kapsamında kıdem tazminatı alınabilecek bazı özel durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan erkek çalışanlar,

• Evlenme tarihinden itibaren bir yıl içinde istifa eden kadın çalışanlar,

• Sağlık sorunları nedeniyle çalışamayacak durumda olanlar,

• İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları (mobbing, ücretin ödenmemesi, saygısızlık gibi)

• Emeklilik yaşına ulaşılmasa bile prim gün sayısı ve sigortalılık süresi tamamlanan çalışanlar

• Malulen emekli olma durumu.

Bu koşulları taşıyan çalışanlar, işverenden kıdem tazminatı talep etme hakkına sahiptir.

Kıdem Tazminatı Alındıktan Sonra Çalışmaya Devam Edilebilir Mi?

Kıdem tazminatını alarak işten ayrılan çalışanlar, dilerse farklı bir işyerinde tekrar çalışabilir. Ancak bu durumda hangi statüde çalışacağı önem kazanır:

• Bir işverene bağlı olarak çalışıyorsa: 4/a (SSK) kapsamında sigortalı sayılır.

• Kendi işini yapıyorsa: 4/b (Bağ-Kur) sigortalılığı başlatılır.

Bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli konu, kayıt dışı yani sigortasız çalışmanın ciddi yasal sonuçlar doğurabileceğidir.

Asgari Ücrete Geçiş Maaş Hesaplamasını Değiştiriyor!

Kıdem tazminatını alıp tekrar çalışmaya başlayan kişilerin primlerini asgari ücretten ödemesi durumunda, emekli maaşı ciddi şekilde düşebilir. Özellikle daha önce yüksek prim ödeyen çalışanlar için bu durum olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Primleri tavan üzerinden ödeyen kişilerin, çalışmaya devam edeceklerse primlerini düşükten bildirmemeleri önerilmektedir. Bu durumda, emeklilik döneminde beklediklerinden daha düşük bir maaş alabilirler.

İşveren Kıdem Tazminatı Ödememekte Israrcı Olursa Ne Yapılmalı?

Kıdem tazminatına hak kazanan bir çalışan, gerekli tüm koşulları yerine getirmesine ve SGK’dan “kıdem tazminatı alabilir” yazısını temin ederek işverene sunmasına rağmen yine de tazminat alamıyorsa bu durumda yasal haklarını kullanma yoluna gitmelidir. Öncelikli olarak İş Mahkemesi’ne başvurarak dava açmak en etkili yöntemlerden biridir. Mahkemeye sunulacak belgelerle çalışanın tüm yükümlülüklerini yerine getirdiği ispat edilebilir ve işverenin haksız uygulaması hukuken tescillenebilir. Ancak dava süreci zaman alabileceğinden, işçiler için alternatif bir çözüm yolu olarak arabuluculuk da devreye girmektedir.

Sosyal Yardım Parasına Haciz veya Bloke Gelir Mi?

Arabuluculuk süreci, işçi ile işveren arasındaki anlaşmazlığın mahkemeye taşınmadan çözülebilmesi adına önemli bir fırsattır. Arabulucu eşliğinde gerçekleştirilen görüşmeler sayesinde taraflar uzlaşma yoluna gidebilir ve olası yıpratıcı dava süreci önlenebilir. Bu noktada çalışanın dikkat etmesi gereken en önemli konu, elindeki belgelerin tam ve eksiksiz olmasıdır. SGK’dan alınan uygunluk belgesi ile birlikte fesih işlemlerinin yazılı olarak yapılması ve gerekirse noter vasıtasıyla işverene iletilmesi, ileride doğabilecek hukuki sorunlarda çalışanın haklarını güçlü şekilde korumasını sağlar. Hak kaybı yaşamamak adına sürecin başından itibaren belgelerle hareket edilmesi büyük önem ifade eder.

Genel olarak, işten kendi talebiyle ayrılan bir çalışanın kıdem tazminatı hakkı, ilgili koşulların tam olarak karşılanmasına bağlıdır. Emeklilik koşullarının sağlanması, SGK’dan uygunluk yazısının alınması, resmi süreçlerin dikkatle yürütülmesi ve işverenle tüm yazışmaların kayıt altına alınması, hak kaybının önüne geçer.

Özetle; kıdem tazminatı almak isteyen çalışanlar, kanuni haklarını iyi bilmeli, sigorta başlangıç tarihlerine göre değerlendirme yapmalı ve işlemlerini mutlaka yasal çerçevede gerçekleştirmelidir. Böylece uzun yılların emeği boşa gitmeden hak edilen söz konusu tazminat, güvence altına alınabilir.